İş Hayatı-Değişim-Teknoloji Üçgeni Söyleşisi

25 Şubat 2025 Salı Saat 10:05 Canlı Yayın ST Endüstri Radyo Reel Piyasalar programı

Çetin Ünsalan ile İş Hayatı-Değişim-Teknoloji Üçgenini konuştuk

Tıklayarak kaydını dinleyebilirsiniz

İş Modelleri Değişiyor. Yeni trendler neler? şirketler için uymaları zorunlu evrimler neler?
Kuşak değişimleri – markaların azalan önemi, E-Ticaret sitelerinin markaların yerini alması, teknolojinin batıdan doğuya kayması,  önemi azalacak meslekler; konularımız arasında

İlgisini çekenler aşağıdaki linkten kayıt olarak dinleyebilirler

İş Hayatı Değişim Teknoloji Üçgeni

1. TEKNOLOJİ VE ÜRETİMİN BATIDAN DOĞUYA KAYMASI

• 15-18. yüzyıllar arası batıda yaşanan Rönesans ve aydınlanma, ardından gelen sanayi devrimi batıyı üretim ve teknoloji üssü yapmıştı
• Batı; kısıtlı kaynakları ile Doğu’nun geniş kaynaklarını uygun fiyatlara satın alarak ürettiklerini tüm dünyaya yaydı.
• Ancak Çin ve ardından Hindistan öncelikle teknoloji kopyalayarak, ardından kendi ileri teknolojilerini üretmeye başlayarak üretim süreçlerini geliştirdiler. 2022’de Çin’in Ar-Ge harcaması 450 milyar doları aştı
• Batının kısıtlı kaynaklarına rağmen Çin’in geniş coğrafi alanı, bol doğal kaynakları ile 1,4 Milyar kişilik bir iç pazara sahip olması onu her geçen gün daha da liderliğe taşıyor.

2. MARKALARIN ÖNEMİNİN AZALMASI

• Üretimin batıdan doğuya kayması ile piyasaya bilinmedik pek çok marka çıktı. Bu da markalara olan bağımlılıklara son vermek üzere
• Bu özellikle oto endüstrisinde kendini gösteriyor. Bazı dünya markaları sadece amblem kullanmaya ve yazılı markalarını göstermemeye başladılar, hatta yeni markalar da yaratıyorlar (DS gibi)
• Bu esasında ileride marka sahipliklerinin uluslararası boyutta değişiklik gösterebileceğinin de bir göstergesi.
• Çin markaları Avrupa markaları altında satılmaya çok yaklaştılar. Yüz elli civarında Çin otomobil markası bulunuyor. Bu sayı, küresel ölçekte satılan otomobil markalarına neredeyse eşit. Bunların şimdilik 30-40 tanesi küresel ölçekte satılıyor ve bu otomobil satış hacminin % 20 sine denk geliyor. Bu oranın birkaç sene içinde % 30 a yükselmesi bekleniyor. Bir kıyaslama yapabilmek için ABD otomobil markalarının 15 civarı, Avrupa markalarının ise 100 civarı olduğunu söyleyebiliriz.

3. E-TİCARET SİTELERİNİN MARKALARIN YERİNİ DEVİR ALMASI

• Artık satın alma yaparken markasına değil aldığımız E-Ticaret sitesine güveniyor olacağız, çünkü E-Ticaret sitelerinin işlem hacmi ve büyüklükleri, markaları kat kat geçti.
• Hızlı teslimat sağlayan, sorunsuz iade yapılabilen, müşteri yorumlarına güvenilen E-Ticaret sitelerini ön planda, markaları ise ikinci planda tutacağız.
• Bugün artık beyaz eşyadan mangal kömürüne kadar her şeyi internetten alabilir durumda. Bu eğilim sürekli beşinci bölümde bahsettiğimiz kuşak değişimi nedeni ile sürekli devam edecek ve Z ve Alfa kuşaklarının piyasalara girmesi ile birlikte mağazacılık neredeyse ortadan kalkacak
• Burada en büyük sorun da E-Ticaret sitelerinin tekelleşmesi olacak. Büyüklerin küçükleri satın alarak yok etmeleri, yanında haksız rekabeti de getiriyor. Bu hem sıfır hem de ikinci el ürün (gayrimenkul, araç eşya gibi satan siteler için geçerli)
• Uluslararası büyük ticaret siteleri, özellikle Çin temelli siteler, bu tür E-Ticaret sitelerini de ele geçirmeleri çok muhtemel. Bu sayede hem ticarette dönen tüm kritik pazarlama verisini ellerine geçirmiş olacaklar, hem de esasında tüm ülke pazarını kontrol eder hale gelmiş olacaklar.

4. E-TİCARET SİTELERİNİN KENDİ ALT MARKALARINI OLUŞTURARAK HAKSIZ REKABETE GİRMELERİ

• Daha önce perakende zincirlerinde yaşadığımız bu durumun benzerinin E-Ticaret sitelerinde de yaşanacağını düşünüyorum.
• Bilgi; önümüzdeki dönemin en kritik girdisi haline gelecek. Bu da yanında tekelleşmeyi sorun olarak getirecek gibi görünüyor.
• Özellikle yapay zekânın ilerlemesi, en küçük veri kırıntılarının biriktirilerek önemli öngörülerin yapılmasını sağlıyor
• Alış-Satış bilgisini ellerinde bulunduran bu siteler, kendi ürün markalarının pazarlamasını çok daha güçlü yaparak haksız rekabet oluşturma potansiyeline sahip olacaklar.
• Bu siteler bugün kendi lojistik ve kargo ağlarını kurdular bile. Bunun yanında kendi finans ve ödeme alt yapılarını da geliştiriyorlar.
• Yatay ve dikey büyürken aynı zamanda tekelleşme tehlikesi sadece sıfır ürün satan E-Ticaret siteleri için değil, ikinci el ürün satan siteler için de geçerli. Özellikle ikinci el ürün satışları ( gayrimenkul, araç eşya gibi) tek bir firmanın tekelinde toplandı. Bu da yanında şu an için tüketicinin henüz fark edemediği pek çok mahsuru getiriyor.
• Devletler bu işe anti tröst kanunları ile el atmalı ve bu siteleri parçalara bölmeliler. E-Ticarette tekelleşme konusunu 17 Şubat 2025 tarihindeki programda detaylı olarak konuşmuştuk. Yeniden girmiyorum.
• E-Ticarette global çapta devletlerden daha büyük firmalar oluştu ve bölünmezlerse daha da büyümeye devam edecekler.

5. KUŞAK DEĞİŞİMİ

• 1997-2010 arası doğan Z kuşağı (Zoomers) tüketim piyasasına çıkmak üzere. Onlar on beş yıl içerisinde tüketici pazarını BB+X kuşağı ve Y Kuşağı ile eşit oranlarda paylaşıyor olacaklar.
• Diğer bir deyiş işe bu dönemde BB+X kuşağının yarısı satın alma piyasalarından çekilirken Z kuşağı, satın alma talebini şu andakine göre beş kat artırmış olacak.
• En büyük sorun, alt yapıyı Z kuşağına uyarlamak olacak gibi görünüyor çünkü durum görünenden biraz daha karışık. En genci 6-7 yaşında, en yaşlısı 25-26 yaşında olan bu gurubun satın alma alışkanlıkları henüz tam olarak anlaşılabilmiş değil ve reklam teknolojilerinin de bizleri nereye götürebileceği henüz tam olarak bilinemiyor.
• 2011 yılından itibaren doğan Alfa kuşağı ise tamamen internet tabanlı alışveriş yapacak ve hepsi kendi adlarına kararlar veren yapay zekâ temelli kişisel asistanlar kullanıyor olacaklar.
• Diğer bir deyiş ile onların satın alma hareketlerini yapay zekâ asistanlar üstelenecek.

5. YAPAY ZEKÂNIN DEVREYE GİRMESİ İLE BİLGİYE DAYALI MESLEKLERİN ÖNEMİNİN AZALMASI

• Muhasebe, psikolojik danışmanlık, finans danışmanlığı, temel ölçekte hekimlik, satış, avukatlık, gayrimenkul danışmanlığı, öğretmenlik, eğitim sektörü kabuk değiştirecek gibi görülüyor.
• Satış mesleği ürünler için ortadan kalkacak, sadece hizmet ve yatırım malları için kısıtlı bir alanda geçerli olacak